Vísindin um fíkn

Þegar kemur að vísindum fíknarinnar er heilinn, þrátt fyrir mikilvægi hans, enn sá hluti mannslíkamans sem minnst er skilinn, að hluta til vegna þess hversu flókinn hann er og að hluta til vegna erfiðleika við að rannsaka hann í lifandi viðfangsefni. En með því að nota nútíma tækni eins og starfræna segulómun, betur þekkt sem fMRI, eru vísindamenn nú farnir að skilja betur hvað gerist inni í heilanum og þetta er að breyta því hvernig fíkn sést.

Gamla fyrirmyndin vísindi fíknar

Fyrra líkanið af fíkn var að mestu leyti saga um orsök og afleiðingu¹1.RA Rawson, Fíknivísindi: Rökstuðningur og verkfæri til að bregðast við lýðheilsu við eiturlyfjamisnotkun - PMC, PubMed Central (PMC).; Sótt 21. september 2022 af https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4704692/. Fólk myndi taka efni oft, það myndi verða háð því, þjást af fráhvarfi ef það fengi það ekki og byggt upp umburðarlyndi fyrir áhrifum þess og það myndi þurfa meira og meira.

Þetta er enn almennur skilningur á fíkn utan læknisfræði og vísinda, hugsanlega vegna þess að hún er einfölduð lýsing á orsök og afleiðingu, og hugsanlega vegna þess að í henni er skýring á fíkn sem persónulegum mistökum: fíkillinn gerir þau mistök að prófa lyfið. í fyrsta lagi, eða skorti viljastyrk til að hætta.

En veikleikar þessa líkans eru greinilega áberandi. Það gerir lítið til útskýra fíkn sem passa ekki við líkanið, eins og reykingar þar sem fráhvarfseinkennin eru tiltölulega væg, eða fjárhættuspil þar sem ekkert efni kemur við sögu. Það útskýrir heldur ekki bakslag, sem mun oft gerast löngu eftir að lyf hefur farið úr kerfinu og öll fráhvarfseinkenni eru liðin fyrir löngu.

Ný fyrirmynd vísindi fíknar

Vísindamenn líta nú frekar á fíkn sem einkenni, í raun, endurtengingu heilans og sérstaklega verðlaunakerfis heilans. Fíkn snýst því ekki svo mikið um lyfið eða hegðunina, heldur verðlaunin sem eiturlyfið eða hegðunin getur kallað fram inni í heilanum.

Grundvallaratriði í þessu er dópamín. Allir munu framleiða dópamín og kannast við suð sem það getur veitt, kannski vegna ánægjunnar við að klára erfitt verkefni eða spennan við að sjá lið sem þú styður vinna. Efnið er hluti af þróunarsögu okkar og hjálpar til við að verðlauna þá hegðun sem tryggði afkomu ekki bara einstakra forfeðra okkar heldur líka tegunda okkar.

Fíkn rænir hins vegar þessu kerfi. Með lyfjum gæti það verið efnafræðilega, sem hefur áhrif á hvernig heilinn vinnur úr dópamíni til að auka styrk höggsins sem aftur á móti kemur af stað endurtengingarferlinu. Með annarri ávanabindandi hegðun verður það bara heilinn sem endurtekur sig til að krefjast meira af hegðuninni og tilheyrandi dópamíni.

Óvæntar vísbendingar um þetta geta komið frá meðferðum við Parkinsonsveiki. Sjúkdómurinn eyðileggur getu heilans til að framleiða dópamín og því verður sjúklingum oft ávísað uppbótarmeðferð. Hins vegar, í einni rannsókn, fóru um 14% að þróa með sér fíkn eftir að meðferðin hófst.

Eitt líkan af fíkn, þróað af Rita Goldstein prófessor, bendir til þess að fíkn sé sambland af tveimur þáttum, áberandi eiginleikum og hömlunarskerðingu. Í meginatriðum byrjar fíknin að ráða ríkjum í hugsunum fíkilsins, en dregur jafnframt úr getu hans til að beita sjálfsstjórn. Lýsing sem margir sem kannast við fíkn munu kannast við.

Hins vegar hefur Goldstein einnig rannsakað líkamleg og vitsmunaleg áhrif á heilann til að reyna að skilja þetta frekar. Hún tók eftir því að hjá kókaínfíklum var versnun á rúmmáli gráu efnisins í framendaberki. Þessi hluti heilans stjórnar hlutum eins og ákvarðanatöku og áætlanagerð.

Goldstein komst að því, athyglisvert, að á meðan fíklarnir stóðu sig illa í venjubundnum vitsmunaprófum, þegar vitsmunaprófin tengdust lyfjum, var frammistaða þeirra yfir meðallagi. Með öðrum orðum, heili þeirra hafði aðlagast líkamlega til að vera betri í að næra fíkn sína á kostnað annarra hluta lífs þeirra.

Vísindalegar orsakir fíknar

Vísindin um fíkn enn að skilja nákvæmlega orsakir ávanabindandi hegðunar, sérstaklega hvers vegna sumir verða fíklar á meðan annað fólk er óbreytt af sama áreiti. Erfiðleikarnir eru ekki bara takmörk vísindanna sem notuð eru, það eru líka ytri þættir sem virðast hafa áhrif, sem gerir það erfitt að ákvarða nákvæmlega orsakir og áhrif þeirra.

Félagsleg vísbendingar geta haft áhrif á hvernig fólk nálgast hugsanlega ávanabindandi hegðun. Þótt þættir eins og aldur gætu einnig gegnt hlutverki, sérstaklega með lyfjum, þar sem hraðari umbrot þeirra gætu aukið hættuna á að þróa með sér fíkn. Fyrri atburðir eins og áföll gætu aukið áhrifin, en fjölskyldusaga um fíkn gæti skapað erfðafræðilega tilhneigingu, eða félagslegan þátt, eða blöndu af hvoru tveggja.

Rannsóknirnar hafa hins vegar fært skilning á fíkn af stað frá gamaldags skoðun á henni sem siðferðisbresti og í vaxandi mæli yfir í sjúkdóm sem eins og hver annar sjúkdómur virðist sumt fólk vera næmari fyrir en annað.

Framtíðarþróun fíknar

Rannsóknir standa yfir og enn er margt ólært. Svo, á meðan skilningur okkar á heilanum og fíkninni er að dýpka hvernig þessu verður beitt er enn óljóst. Þó að hægt sé að nota þá þekkingu sem við höfum til að þróa kenningar um fíkn og hvernig á að meðhöndla hana, hefur sameinandi kenning enn ekki komið fram.

Völlurinn er áfram tvískiptur. Þó að svið hugsanlegrar fíknar hafi breikkað umfram eiturlyf og áfengi, fáir myndu deila um ávanabindandi mátt fjárhættuspila, þá er enn engin raunveruleg samstaða um hvar línurnar eru lagðar. Athafnir á netinu eins og leikir og anime geta verið ávanabindandi, en getur fólk verið háð internetinu sjálfu? Eða getur venjubundin og oft nauðsynleg starfsemi eins og að versla skapa fíkn? Eða frumhvöt eins og matur eða kynlíf, sem eru nauðsynleg til að lifa af?

Svipuð umræða er um bestu aðferðir við lækningu. Hin hefðbundna skil á milli meðferðar-fyrst eða lyfja-fyrst nálgun hefur orðið enn flóknari með fyrirhuguðum meðferðum eins og rafsegulörvun sem, talsmenn segja, hjálpar heilanum að endurtengja ávanabindandi hringrásir sínar.

Hins vegar eru menn sammála um að hvernig sem því er náð þá er lækningin við fíkninni fólgin í heilanum sjálfum. Heilinn er merkilegt líffæri og vísindamenn halda áfram að uppgötva að það getur breyst og aðlagast. Þó að það virðist vera einhver samstaða um að þetta sé langt ferli, sem tekur kannski fjögur til fimm ár, hafa rannsóknir sýnt að skaðinn af völdum fíknar byrjar að snúast fljótt við þegar hringrás fíknarinnar er rofin, sem gefur von um að vísindin mun fljótlega byrja að bæta virkni fíknimeðferðar.

fyrri: Cryptocurrency fíkn

Next: DNA próf fyrir fíkn